تکنولوژی راه آهن برقی به ایران می آید

روزنامه ابتکار: پروژه های برقی سازی راه آهن در کشور از سال‌ها پیش در کشور مطرح شد و البته به نتیجه قطعی نرسید. با این حال روز گذشته خیرالله خادمی، مدیر عامل شرکت ساخت و معاون وزیر راه ایران، از همکاری چینی ها در ساخت پروژه راه آهن تهران، قم و اصفهان خبر داد.

نکته جالب توجه اما پیشنهاد چینی ها برای ساخت این پروژه بود. براساس پیشنهاد چینی‌ها احداث این خطوط می‌تواند به روش تهاتر با نفت ایران انجام شود تا چینی‌ها در ازای نفتی که دریافت می‌کنند نسبت به سرمایه‌ گذاری در ایران و انتقال تکنولوژی ساخت این پروژه‌ها به داخل کشور اقدام کنند. پیشنهادی که به نظر می رسد با توجه شرایط موجود ناگزیر به پذیرفتن آن هستیم. نماینده شرکت چینی در این جلسه ضمن اعلام آمادگی برای حضور در طرح‌های زیربنایی ایران پیشنهادی جدید ارائه کرده که می‌تواند برای دو طرف اهمیتی تازه داشته باشد.

با این حال طرف چینی اعلام کرده نهایی شدن این پیشنهادها نیاز به حمایت انجمن توسعه فاینانس چین خواهد داشت و البته طرف ایرانی بررسی دقیق این پیشنهادها را منوط به کتبی شدن آنها کرده است، اما به نظر می‌رسد با ممکن شدن اجرای این توافق راهی جدید در مسیر سرمایه‌ گذاری کشورهای خارجی در ایران باز شود که در کنار تامین نیاز ایران به توسعه عمرانی بتواند تقاضای کشورهای وارد شده به ایران را نیز پوشش دهد.

اما برخی کارشناسان معتقدند طرح چنین پیشنهادهایی با ضمانت نفتی از طرف های خارجی وابسته به عوامل مختلفی از جمله تهدید های آمریکا و بسته بودن دست ما برای

چانه زنی است. همچنین با بررسی روند دیپلماسی اقتصادی کشور در می یابیم که طی دهه های اخیر اساساً استراتژی مشخصی برای دیپلماسی اقتصادی نداشته ایم.

چاره ای جز پذیرش نداریم

شرکت‌های سرمایه‌گذار چینی که در طول سال‌های گذشته با توجه به پیشنهادات خود توانسته‌اند بخشی از تامین مالی و فاینانس پروژه‌های زیربنایی ایران را در اختیار بگیرند، در جدیدترین دور از مذاکرات خود با طرف‌های ایرانی پیشنهادی ارائه کرده‌اند که می‌تواند برای دو کشور اثرگذاری جدی داشته باشد. با این حال برای پیشنهاد جدید خود از ما می خواهند تا به جای بهره برداری از عواید این سرمایه گذاری نفت را تهاتر کنند. پرویز جاوید کارشناس مسائل اقتصادی در این خصوص به «ابتکار» می گوید: این نوع قرارداد نمی تواند انتخاب اول برای ما باشد. اما از آنجایی که چینی ها برای سرمایه گذاری در اقتصاد ایران تزلزل دارند به دنبال گارانتی معتبری مثل نفت هستند.

وی می افزاید: چین حاضر شده که در پروژه های ما

سرمایه گذاری کند و البته شرایطی را نیز تعیین کرده است این موضوع به عدم ارتباط کامل ما با اروپا بر می‌گردد. هنوز قرارداد توتال هم به مرحله اجرا در نیامده است بنابراین ما هنوز نتوانستیم از شرایط برجام استفاده کنیم.

جاوید تصریح می کند: باید بپذیریم که ما در شرایطی نیستیم که قدرت چانه زنی داشته باشیم. تا زمانی که تحریم ها به طور کامل برداشته نشده است نمی‌توانیم شرایطی را تعیین کنیم. به قاعده ما باید از کشور سرمایه گذار بخواهیم تا بعد از اتمام پروژه از بهره آن سود ببرد همانگونه که در قرارداد توتال اتفاق افتاد و قرار بر این شد که بعد از اتمام پروژه سود خود را بردارند.

ترس از آمریکا

این کارشناس مسائل اقتصادی در ادامه با بیان اینکه ما فعلاً نمی توانیم چینی‌ها را مجبور کنیم تا بدون ضمانت نفتی کاری را انجام دهند، اظهار می کند: حدود سه سال از برجام گذشته است و هنوز علی رغم رفت و آمدهای فراوان اتفاقی عملی رخ نداده است. این مشکل به خاطر ترسی است که شرکت های اروپایی از آمریکا دارند. مشکل اصلی آمریکاست. در حال حاضر برابری یورو از یک به 10 تبدیل به یک به 20 شده است؛ این به معنای افت ارزش یورو در برابر دلار است. هر کمپانی در کره جنوبی، اروپا و چین بخشی از سهامش متعلق به آمریکاست. بنابراین این شرکت ها برای مشارکت با ایران ترس دارند.

وی می افزاید: باید در نظر داشت که ما توان تکنولوژی برخی از پروژه ها را نداریم بنابراین چاره ای جز پذیرش شرایط چین نداریم. مشکل اساسی دیگر این است که ما استراتژی مشخصی برای روابط اقتصادی با دنیا نداریم و نمی‌دانیم قرار است چه نقشی در اقتصاد جهانی ایفا کنیم. آمریکا نیز منتظر آن است تا شرکتی با ایران همکاری کند و او را جریمه کند.

همیشه پای احمدی نژاد در میان است

ضعف در دیپلماسی اقتصادی بعد از به نتیجه رسیدن برجام به خوبی خود را نشان داد. موضوعی که البته در دوران اصلاحات قرار بود شکل بگیرد اما با شروع دولت احمدی نژاد مانند سازمان برنامه و بودجه معاونت دیپلماسی در وزارت امور خارجه نیز حذف شد. پرویز جاوید در این خصوص اظهار می کند: اشکال بزرگ ما این است که وزارت امور خارجی ما تعریف سیاسی شده است و آقای ظریف هم به آن اشاره کرده است. راه اندازی بخش دیپلماسی اقتصادی در این وزارتخانه نیز هرچند کمی دیر اما اتفاق خوبی است که در آینده نتیجه بخش خواهد بود.

وی یادآور می شود: زمانی در دوره اصلاحات معاونت اقتصادی در وزارت امور خارجه راه اندازی شد که با جهان تعامل اقتصادی بیشتری داشته باشیم. مطالعات خوبی نیز در این دوره صورت گرفت و درست زمانی که قرار بود نتیجه این اقدام به طور عینی در اقتصاد کشور نمود پیدا کند دولت تغییر کرد و در زمان محمود احمدی نژاد این معاونت مانند سایر معاونت های کاربردی تعطیل شد.

جاوید تصریح می کند: برنامه هایی که در این معاونت تعریف شده بود با نظر نخبگان صورت گرفته بود و حتی نحوه بیان رایزن های اقتصادی نیز مطرح و آموزش داده شده بود. اگر این روند ادامه پیدا می کرد شاید امروز در این شرایط قرار نداشتیم. در نهایت امروز باید به شرایط سرمایه‌گذاران خارجی تن دهیم. هر چند برجام برای کشور خروجی داشته است اما به دلیل نبود استراتژی مشخص هنوز نتایج ملموس زیادی نداشته است.